Armen: We zijn er heel blij mee. We hebben heel goed samengewerkt met onze producer Joost van den Broek. We hebben erg ons best gedaan om het meeste eruit te halen, uit elk aspect, van opnames en songwriting tot pre-producties en repetities. We hebben aan elke noot en elk arrangement superveel aandacht besteed. We hebben zeer nauwkeurig overal doorheen gelopen. We zijn er heel lang mee bezig geweest en uiteindelijk denk ik niet dat we meer hadden kunnen doen dan we hebben gedaan om het te laten worden zoals het is geworden. Ik ben er dus zeer tevreden over.

Je bent er een jaar intensief mee bezig geweest. Joost is er vanaf het begin bij betrokken. Dat is anders dan tijdens All I Am, waar hij pas later kwam kijken. Er waren toen al opnamen gemaakt in jouw slaapkamer zelfs.

Armen: We hebben destijds inderdaad al demo’s opgenomen. Daarna is hij erbij gekomen en toen zijn we ook door alle nummers heen gelopen. We hebben zijn feedback meegenomen en dingen herschreven. Toen zijn we de studio ingegaan en hebben we de drums opgenomen en de rest thuis.

Robin: Het was toen veel meer op afstand. We leverden iets aan, Joost koppelde wat terug aan ons en dat pasten we dan aan. Dat ging een paar keer over en weer. Dit keer zijn we echt samen gaan zitten. We hebben voor All I Am de zang-, bas- en gitaarpartijen bij Armen op de slaapkamer opgenomen. Dat is voor mij als gitarist ook het grote verschil met nu. Destijds speelden we alles clean in. Hoe je het opneemt, wordt dan niet de definitieve sound. We hebben die opnamen naar Joost toegestuurd. We kregen toen als het ware een foto van welk geluid door de molen ging en welk geluid eruit zou komen. Je verliest heel veel geluidskwaliteit doordat je die bestanden gaat re-ampen. Je moet er thuis rekening rekening mee houden dat alles zo strak mogelijk ingespeeld wordt. Je bent dan te veel bezig met alles zo netjes mogelijk inspelen, in plaats van dat je je emoties er ook in kwijt kunt. Nu konden we in de studio waar nodig ook echt lekker raggen. Joost kon daar gericht in sturen wanneer we los konden gaan en wanneer het strakker moest. Ook in de zang zit er veel verschil. Joost werkt natuurlijk al samen met topzangeressen. Hij heeft dus veel ervaring en werkt op een verfijnde manier aan de dynamiek. Je kunt als zangeres veel meer losgaan in plaats van dat je je druk aan het maken bent dat alles zo zuiver mogelijk moet. Joost zorgt er wel voor dat het niet vals klinkt.

In de titel van het eerste album zit "I" en in de titel van de opvolger "You". Is dat een bewuste keuze en vloeit daaruit ook een andere benadering van de teksten voort?

Armen: Het is niet bewust gedaan, maar het is wel zo dat de teksten van het tweede album wat directer zijn, iets heftiger en minder abstract. Meer naar buiten gericht en geïnspireerd door heftigere bands. Het is een ander sfeertje en een andere intentie.

Armen, jij schrijft de teksten. Hoe is jouw samenwerking met Micky? Ik kan me voorstellen dat als ik iets zing, het uit mijn hart moet komen waardoor ik met meer emotie zing. Heb je het daarover gehad? Heeft ze zelf wel eens teksten voorgedragen?

Armen: Wat ik belangrijk vind, is dat bij het schrijven van een nummer je ook de tekst schrijft. Ik geloof er niet zo in dat je een nummer kunt schrijven en dan vervolgens iemand anders de tekst laat schrijven en het erop plakt. Ik denk dat dat niet werkt. Ik denk dat het geen aparte processen zijn, maar meer dat het een geheel is, dat een zanglijn en de instrumentatie in verbinding staan. Ik weet niet of Micky het ook wel leuk vindt om teksten te schrijven. Ik denk dat het wel een belangrijke taak is van een zanger of zangeres om teksten te kunnen schrijven, maar ook het vertolken van een bepaalde tekst, het goed kunnen overbrengen, ook al is die door een ander geschreven. Dat zie je wel vaak bij zangers en zangeressen. Micky is daar ook heel goed in. Ik zit wel vaak met haar samen bij de pre-producties en demo’s om te kijken hoe het gezongen moet worden en wat goed bij haar stem past en wat lekker zingt voor haar. Dat is wel heel belangrijk. Ik werk veel met haar samen om een goede toonsoort te bepalen.

Na de eerste luisterbeurt valt me op dat het herkenbaar is als End Of The Dream, maar dat het tegelijkertijd minder vergelijkingsmomenten met Evanescence en Dream Theater bevat.

Robin: We waren destijds nog op zoek naar onze eigen stijl. Je hoort de bands terug waar we destijds enorm veel respect voor hadden. Je kunt de bands zo opnoemen. Daarom ging dat album alle kanten op.

Armen: Het is een momentopname van de invloeden die je op dat moment hebt, de bands waar je op dat moment naar luistert. Dat komt terug in de manier van schrijven. Dat is met het nieuwe album ook zo geweest, alleen is het een ander moment en dat zal het volgende album waarschijnlijk ook weer zo zijn. Naarmate je je als muzikant verder ontwikkelt, neem je dat in de muziek mee.

Dit keer zitten er veel invloeden uit de klassieke muziek in, bijvoorbeeld in de solo’s. Verder is het prog-element meer geïntegreerd.

Armen: Ja, dat klopt. We hebben het iets gebalanceerder proberen te maken.

Daarnaast valt het drumwerk op. Dat is gevarieerder. Is dat de invloed die de drummer (Pim Geraets - red.) zelf heeft gehad of toch ook van de componist en de producer?

Armen: De drums zijn erop vooruitgegaan. Dat is deels te danken aan de invloed van Joost. Hij is erbij geweest tijdens de repetities. Ik heb voor een groot deel de drumpartijen geschreven en ben met Pim samen gaan zitten om het toch ook zijn ding te maken, om zijn stijl te integreren en tegelijkertijd dat het gebaseerd blijft op de originele compositie zodat het nog klopt met de muziek en dat de andere partijen ook nog kloppen.

Robin: Ik denk dat het voor de luisteraar ook wat toevoegt dat je wat meer progressieve dingetjes hoort in bijvoorbeeld de casual nummers. Pim is veel meer een technisch ingestelde drummer dan onze vorige drummer. Pieter was echt meer van het rechttoe rechtaan beukwerk. Hij vond het ook wel leuk om Dream Theater te spelen, maar hij was meer van Lamb Of God. Dat hoor je op het eerste album wel goed terug. Pim is van nature iemand die de spannende en technische dingen opzoekt. Dan krijg je ook dat je hem wat ruimte krijgt om zich de partijen eigen te maken en tegelijkertijd zijn eigen draai eraan te geven.

Het lijkt er ook op dat het tempo gemiddeld wat hoger ligt. Ook in het gitaarwerk zit meer felheid in de riffs. Robin, ik weet dat jij fan bent van Children Of Bodom.

Robin: Daar heb ik niet zoveel invloed op. Dat is meer het werk van de componist. Ik denk dat het nieuwe materiaal wel meer is geschreven met het live-effect in gedachten.

Armen: Deels wel ja.

Robin: We hebben soms wel met de nummers van het eerste album dat ze net iets te traag zijn om lekker met je kop op mee te bewegen.

Wat dat betreft is de live-ervaring die je hebt opgebouwd gunstig voor je songwriting.

Armen: Dat heeft zeker meegespeeld. Daarnaast wilden we het graag een stuk heavier en heftiger maken. Ook iets sneller en harder, puur om echt een dikke sound neer te zetten. Dan kun je niet altijd die mooie, trage gothic-dingetjes blijven spelen en moet je toch wat vaker de harde kant op. Ook met de zang merk je dat. Micky is veel harder aan het zingen, heftiger en agressiever ook. Het tempo van de instrumentatie is ook inderdaad omhoog gegaan. Ik hoop dat dat live ook echt overkomt.

Defile is wat dat betreft een ideale live-kraker. Jullie pakken het wel serieus aan met een lyric-video en later een echte video. Hoort dat net als het binnenste buiten keren van elke noot bij de professionele instelling van de band? Ook zo’n luistersessie bijvoorbeeld.

Robin: Dat hoort bij de kwaliteit die we stellen aan de producten die we opleveren. Hetzelfde met de video-clip: die dingen zijn reteduur en we zijn allemaal maar arme jonge mensen om het zomaar te zeggen (lacht). We hadden er dus een vrij beperkt budget voor en we hebben er lang over gediscussieerd of we het wel moesten doen, want straks is de kwaliteit niet hoog genoeg. Zo pakken we dat eigenlijk met alles aan. Gewoon heel duidelijk afwegen of het een meerwaarde heeft of niet. Zo hebben we tourtjes met bands aangeboden gekregen, maar afgeblazen omdat we wisten dat we niet de kwaliteisshows zouden krijgen en konden neerzetten die we zelf wilden. Op het moment dat wij de eerste versies van het album kregen, ben je direct onder de indruk, maar tegelijkertijd had iedereen wel drie kantjes volgeschreven met feedback. Iedereen ziet overal wel verbeteringsmogelijkheden.

Armen: Het punt is dat we allemaal heel perfectionistisch zijn. We kunnen het gewoon niet hebben om één nootje te horen dat net niet helemaal goed is. We gaan er dan direct mee bezig om te kijken hoe we het nog beter kunnen maken. Ik denk niet dat het zozeer is dat we het serieus nemen, maar meer dat we perfectionistisch zijn. We ergeren ons als het niet perfect is.

Robin: Ik denk dat het ook te maken heeft waarmee je je vergelijkt. Als je in een band speelt en je produceert je eigen muziek, dan ga je je automatisch vergelijken met andere bands. Dan kun je kijken naar de bands die al een tijd bezig zijn en het minder serieus aanpakken en je zelf daarmee vergelijken. Dan denk je snel dat je het supergoed doet. Of je kunt je vergelijken met Nightwish, Epica en Within Temptation. Dan krijg je een heel ander streven. Wat er achter je ligt, doet er dan niet veel meer toe. Je wilt naar het niveau van die bands. Dan kun je niet met halve maatregelen aankomen.

Wat is dan de ambitie van End Of The Dream? Jullie studeren of werken er immers nog naast.

Robin: Als de mogelijkheid zich voor zou doen om dit als werk te gaan doen, dan denk ik wel dat iedereen dat zou doen, maar het fijne aan de band is dat er geen druk op staat. Alle shows die we doen, alle albums die we produceren: dat is allemaal mooi meegenomen. Het is niet omdat het moet, omdat er inkomsten binnen moeten komen. Als de kans zich voor zou doen, haak ik meteen aan. Doet deze zich niet voor, dan blijven we op de huidige manier doorgaan. Ik vermaak me hartstikke prima zo (lacht).

Armen: Ik denk dat het grootste doel is om hiermee door te gaan en als we dat kunnen combineren met werk en alles, dan graag. Het gaat altijd ten koste van iets. Je moet er altijd vrij voor vragen als je lang wilt touren. Als we het een beetje kunnen combineren, zolang we ermee door gaan en plezier eraan beleven met optredens en tours, dan zijn we heel blij.

Jullie zijn gaan samenwerken met JBM Events. Willen jullie op korte termijn gaan touren?

Robin: In het festivalseizoen doen we eigenlijk niet veel. We willen wel het album zo goed mogelijk promoten en JBM is bezig met een tour in het najaar zodat we dan kunnen gaan knallen. Voor 2018 kunnen er hele mooie dingen aankomen, maar daar mag ik nog niets over zeggen, want het zit nog allemaal in de pijplijn.

Armen: We gaan zeker touren. Dat is zeker de ambitie.

Robin: Vanaf het najaar. Met wie, waar en hoe lang hangt voor een groot deel af van hoe het album binnen het genre wordt ontvangen.

Merk je dat het nu makkelijker is om optredens te krijgen omdat je al een goed album hebt?

Robin: Wat wij ervan merken, is dat we om de zoveel tijd van Marc of van Joey (JBM Events - red.) te horen krijgen dat er een optreden op de planning staat of als optie genoteerd is. Daarvoor hebben we JBM. Zij boeken onze optredens. De vraag of End Of The Dream nu makkelijker weg te zetten is, kun je het beste aan hen stellen. Het is nu wel lastig te bepalen omdat we het laatste halve jaar bewust zo min mogelijk optredens hebben gedaan. We hebben natuurlijk in het voorprogramma gestaan van de afscheidsshow van Stream Of Passion. Dat was een buitenkansje. We hebben FemME gedaan op het hoofdpodium. We zaten toen al in de voorbereiding van de opnames. We hebben er bewust voor gekozen om het album zo goed mogelijk neer te zetten.

Zijn jullie ook bezig met de podiumpresentatie? Ik heb vier optredens gezien en bij twee tikt Tim Micky overdreven gezegd bijna van het podium.

Armen: Hij heeft ook een grote bas hè (lacht). Het heeft vaak te maken met een niet gecoördineerde manier van bewegen waardoor iemand wordt aangetikt. We zijn zeker bezig om een betere stage-productie neer te zetten: groter, backdrop, banners, coole lichtshow, coole podiumpresentatie, meer om het live een vette show te maken, meer dan we al deden. We zijn al hard aan het repeteren en nemen dat daarbij mee.

Robin: Het is echt de volgende stap. We wilden eerst een beter product neerzetten dan ons debuutalbum. Nu werken we volle bak toe naar de cd-presentatie op 13 mei in Den Bosch. We hebben nieuwe apparatuur, een nieuwe manier van zingen, alles is End Of The Dream 2.0.

Over nieuwe apparatuur: ik zag in de clip al het drumstel met logo en de zevensnarige gitaren.

Robin: We hebben inderdaad beiden een nieuwe gitaar. Dat zijn we tijdens de luistersessie eigenlijk helemaal vergeten te vertellen (lacht). Het verschil met het vorige album is dat we nu gebruik hebben gemaakt van zevensnarige gitaren. We zijn dus overgestapt op een nieuw model dat we ook live gaan gebruiken. De gitaarsound heeft wat meer diepgang.

Er staan ook meer solo’s op de plaat.

Armen: Dat klopt. Ik had eigenlijk wel heel erg de behoefte om solo’s te spelen bij de meeste nummers omdat ik ze wel vond passen. Ik denk dat ik nu wel een beetje klaar ben met de solo’s en dat er op het volgende album geen solo’s meer te horen zijn (beiden lachen).

Robin: Hij is nu al weer bezig met het volgende album (lacht).

Armen: Ik had eigenlijk wel zoiets van: dat was het wel (beiden lachen).

Het is wel een extra element wat de muziek onderscheidt van die van genregenoten. Die solo’s en het progressieve aspect zorgen toch voor meer inhoud.

Armen: Wat ik belangrijk vind, is dat zo’n solo wel iets toevoegt aan het nummer. Niet dat je alleen maar acht of zestien maten pakt waarin je een gitaarsolo plant en maar kijkt wat je speelt. Het moet echt iets zijn dat onderdeel uitmaakt van het nummer.

De solo in I Am Nothing is wat dat betreft wel bijzonder fraai, ook gezien de samenkomst met de zang van Micky.

Armen: Dat is echt de solo van het album zeg maar. Bij het vorige album wilde ik dat al met Shadow’s Embrace: een epische solo met een lange opbouw. Voor het tweede album wilde ik dat ook, maar dan op een iets andere manier en dat is dus de solo in I Am Nothing geworden. Hij begint langzaam, groots en melodisch en bouwt steeds verder op met snelheid erbij en uiteindelijk komt Micky erbij. Het is een solo waarop ik helemaal los kon gaan. Het is wel mijn favoriet.

Er zit ook heel veel piano- en keyboardwerk bij in de nummers…

Robin: … en techno haast.

Ja, de elektronica valt inderdaad ook op, in bijvoorbeeld Erase Me

Robin: Ik kan me nog herinneren dat ik bij de studio aankwam voor de opnamen van de gitaren. De drums waren toen al gedaan en de bas kwam later. Maar toen waren dat soort sounds al ingesteld. Ik had die dingen echter nog helemaal niet gehoord. Joost zette dat ding aan en ik wilde wat in gaan spelen en toen had ik zoiets van: wacht even, dit heb ik nog nooit gehoord in dit genre. Ik vond het wel een hele coole combinatie.

Je laat dat soort dingen net als het toetsenwerk live van backingtrack meelopen. Heb je wel eens overwogen om er een toetsenist bij te nemen?

Robin: Meerdere keren.

Armen: Dat hebben we wel overwogen ja. Ik denk dat het een goed idee is, zeker bij grotere shows, om dat te gaan doen. Als we een tour hebben of zoiets. Bij kleinere shows niet zozeer denk ik. Wat ik wel doe, is dat ik zelf een keyboardje meeneem en de pianopartijen voor zover mogelijk zelf meespeel als ik geen andere gitaarpartijen heb. De backingtracks en de elektronica vervangen door een keyboard lijkt me wel iets om naartoe te werken zodat we geen backingtracks meer nodig hebben.

Want dat is weleens de kritiek op bands die live dat soort partijen ‘uit een doosje’ laten komen.

Robin: We hebben er tijdens het eerste album ook al over nagedacht of we dat zouden moeten doen, maar ik denk dat een deel van onze kracht is dat Armen zo’n groot muzikaal talent is. Hij schrijft de muziek en speelt gitaar op het hoogste niveau en ook al de pianostukken van Chopin. Vanaf je twaalfde geloof ik al? (kijkt naar Armen)

Armen: Vanaf mijn derde eigenlijk al (beiden lachen).

Robin: Ik denk dat het juist gaaf is om iemand het ene moment een impressive gitaarsolo te zien spelen en daarna een gevoelig stuk van Chopin op de piano. Ik denk dat het juist gaaf is om te zien dat iemand dat kan en helaas, voor met name de songs van het eerste album dan, is het zo dat als we een toetsenist zouden toevoegen, hij driekwart van de tijd niets te doen heeft. We zouden er dan dus een partij bij moeten schrijven om zo’n iemand iets te doen te geven. We hebben het daarom bewust niet gedaan. Zeker voor de grotere shows zal je denk ik wel moeten. Dan kom je er niet mee weg om een piano van de backingtrack te laten horen.

Ik zag jullie spelen in het voorprogramma van Stream Of Passion en toen stond daar opeens Timo Somers van Delain op het podium. Hoe is dat tot stand gekomen?

Armen: Ik was niet beschikbaar omdat ik een reis naar Verenigde Staten had geboekt. Mijn hele familie woont in Los Angeles en we hadden de reis al een jaar van tevoren geboekt om daar Kerst, oud en nieuw en een verjaardag te vieren. Ik zie die mensen zelden en daarom wilde ik wel mee. Een paar maanden voorafgaand aan de afscheidsshow van Stream Of Passion kregen we de mogelijkheid om het voorprogramma te verzorgen. Die wilden we eigenlijk wel heel graag doen, maar ik was niet beschikbaar. We hadden dus een invaller nodig en Timo wilde het wel doen. Hij is een hele goede gitarist. Het is dus eigenlijk heel goed gekomen op die manier.

Waar ken je hem van?

Robin: Tim, onze bassist, is met hem opgegroeid. Ze hebben bij elkaar op de middelbare school gezeten. Ze waren al snel goede vrienden. Timo zat eerst bij Vengeance en later bij Delain. Tussendoor hebben ze volgens mij nog regelmatig contact gehad. Tim kwam op een gegeven moment bij ons in de band. Toen waren we al een tijdje bezig. Wij begonnen wat meer shows te krijgen en we zaten in hetzelfde genre als Delain. Timo heeft toen bij de bandleden voorgesteld om End Of The Dream voor een aantal shows als voorprogramma te nemen. Zo geschiedde en toen Armen verhinderd was om in het voorprogramma van Stream Of Passion op te treden en we ons afvroegen wie zijn solo’s kon spelen, was de keuze al snel gemaakt. We hebben een paar keer met hem gerepeteerd en ik ben nog bij hem thuis geweest. We wonen dicht bij elkaar. We hebben de nummers ingestudeerd en nog een extra repetitie gepland. De klik was er al voordat we met de repetities begonnen. Het was hartstikke tof.

Is hij ook nog een voorbeeld voor jullie qua presentatie op het podium? Qua muziek is Delain wellicht wat minder complex, maar de bandleden hebben wel een geweldige podiumpresentatie.

Robin: Dat is ook de reden dat Timo het zo leuk vond om met ons mee te spelen, dat hij nu flink los mocht gaan met de solo’s. Op ons eerste album staan toch wel wat interessantere solo’s dan er met alle respect in een gemiddeld nummer van Delain zitten. Maar we leren wel veel van hun stage-productie.

De vorige releaseshow is wel opgenomen, maar het geluid bleek niet voldoende om de beelden naar buiten te brengen. Wil je er dit keer meer aandacht aan gaan besteden in de vorm van bijvoorbeeld een live-video?

Robin: Ik denk het niet. Het is heel moeilijk om het geluid dat je live neerzet op zo’n manier op te nemen dat het goed genoeg klinkt om dat te releasen, zeker gezien de eisen die wij aan het geluid stellen. Ik denk dat het heel veel geld kost om daar de juiste apparatuur voor binnen te halen. Wij hebben op dit moment andere prioriteiten.

Maken jullie gebruik van een eigen licht- en geluidstechnicus bij de optredens?

Armen: Ja. Dat is superbelangrijk. We zijn nu ook bezig om de releaseshow samen met de geluidsman voor te bereiden. We willen de nieuwe nummers goed voorbereiden en gebruiken nieuwe apparatuur waardoor alles goed klinkt.

Want je kunt nog zo goed spelen, als de geluidsman er niet veel van bakt, dan uit een deel van het publiek zijn kritiek toch aan het adres van de band.

Robin: Vaak hoor je dat er kritiek is op de geluidsman terwijl ik denk dat het voor een deel de band aan te rekenen is. Als je er namelijk iedere keer maar van uitgaat dat je voordelig geluid krijgt door gebruik te maken van de standaard apparatuur die in de zaal staat en de in house-technicus die door de zaal zelf aangeleverd wordt, dan moet je jezelf ook eens af gaan vragen of je niet beter een vaste geluidsman in kunt huren.

Heren, vriendelijk bedankt voor het interview en de gezellige dag. Veel plezier en succes met het nieuwe album Until You Break en wellicht tot snel ziens.

Until You Break verschijnt op 11 mei via Painted Bass Records. De albumpresentatie is twee dagen later, op 13 mei in W2 te Den Bosch.