Dit album werd in een periode uitgebracht die niet bepaald succesvol was voor het sympathieke Engelse vijftal. Het was de tijd dat niet Bruce Dickinson achter de microfoon stond, maar ene Blaze Bayley. Tevens was dit album mijn kennismaking met Iron Maiden, maar dat even terzijde.
Dat Blaze een prima vervanger was had hij in mijn optiek al bewezen op het fantastische "The X Factor", nog altijd één der favoriete Maiden albums van ondergetekende. Blaze is misschien niet zo'n unieke hoogvlieger als Bruce, maar zijn donkere stemgeluid liet de band een hele duistere kant opgaan en dat was net nodig nadat de band op "No Prayer for the Dying" en "Fear of the Dark" voor hun doen, een aantal zeer matige en overbodige nummers had geproduceerd.
"Virtual XI" is dus het tweede en laatste album met Blaze op zang en het eerste dat opvalt is de productie. De band heeft op dit album voor het eerst gebruik gemaakt van digitale hard disk recording en voor de analoog fanaten was dat natuurlijk even een flinke omschakeling.
Ook valt op dat er maar 8 nummers op de cd staan, dat is wel even flink anders dan "The X Factor" die wel wat te lang te duurde. De band gaf toentertijd al aan dat deze keuze bewust was geweest.
Het album opent lekker met het pakkende Futureal, waarschijnlijk het kortste Maiden nummer mét zang ooit gemaakt. Het nummer klinkt energiek, heeft vaart en de zang klinkt bijzonder goed. De prachtige flitsende gitaarsolo van Dave Murray is dan de slagroom op de taart.
Nog maar net bekomen van de vlotte opener komt ons al gelijk het bijna 10 minuten durende The Angel and the Gambler tegemoet. Een nummer dat opvalt vanwege de duidelijke jaren '70 invloeden. Het is even wennen geblazen en als blijkt dat het niet al te geweldige refrein bijna 4 minuten lang herhaald word, dan moeten we helaas veronderstellen dat dit één van de meest matige en inspiratieloze Maiden nummers is die ooit is opgenomen. Muzikaal en vocaal zit het nummer op zich prima in elkaar en de snerende rauwe gitaarsolo's petsen lekker in het gezicht, maar bijzonder word het nergens. Als je dit nummer toch nog tot z'n recht wil laten komen dan is het aan te raden om de ingekorte single-versie eens te beluisteren.
Nadat de ellelange refreinherhaling is afgelopen slaat de vonk wel weer over bij When Lightning strikes Twice, een echte kraker in de Maiden traditie. Het nummer heeft vaart, kent veel afwisseling, geweldige riffs en als climax twee schitterende solo's van Dave en Janick. Het refrein is wat eenvoudig, maar wel snel mee te brullen. Ook de tekst verdient hier een pluim, want deze is behoorlijk diepzinnig.
Het album kent ook een episch nummer en dat vinden we deze keer in de vorm van The Clansman. Het nummer refereert aan de Schotse vrijheidsstrijders en het woordje 'Freedom' komt dan ook menigmaal voor in de tekst.
Er word sterk afgetrapt met een subliem intro waarin acoustische bas en acoustische gitaar hand in hand gaan. Vervolgens volgen er enkele rustige zangpartijen die via een spanningsopbouw naar een hoogtepunt worden geleid. Het moet gezegd worden, want Blaze zingt hier gewoon ijzersterk en ik ben van mening dat de live versies met Bruce er absoluut niet overheen gaan.
De epiek van de song komt opnieuw tot een hoogtepunt bij de folk beïnvloede riffs en gitaarsolo's. Een kraker dus die gemakkelijk op de albums uit de Gouden jaren had kunnen staan.
Eigenlijk wilde ik aan When Two Worlds Collide niet al teveel woorden vuil maken. Het is een typische Murray rocker die muzikaal gezien prima in elkaar steekt. Vooral de pompende baspartijen klinken heerlijk en ook Blaze steelt menigmaal de show met pakkende zanglijnen. Minpuntje is echter de belachelijke tekst wat het niveau iets onderuit haalt.
The Educated Fool is voor mij HET nummer van de cd en dat komt vooral door het prachtige instrumentale middenstuk, de uitstekende tekst en de geweldige gitaarsolo's. De warme productie die het album heeft krijgt hier pas een echte meerwaarde.
Het daaropvolgende Don't Look into the Eyes of a Stranger lijkt een beetje in de lijn te liggen van The Angel and the Gambler, maar dat valt achteraf erg mee. Het nummer duurt wellicht iets te lang en de soms wat zeikerige zangpartijen halen de vaart flink uit het nummer. Het ietwat manisch klinkende instrumentale slotstuk krikt het niveau van het nummer dan wel weer gedeeltelijk op, maar we zijn beter van de band gewend.
Het album word dan afgesloten met het magistrale Como Estais Amigos. Een schitterende power ballad waarin Blaze zijn beste zangprestatie ooit neerzet (kijkende naar zijn periode bij Iron Maiden). De tekst over de Falklands oorlog is erg interessant en de emotionele zang weet alles in het juiste daglicht neer te zetten. De acoustische passages en de prachtige gitaarsolo van Janick maken van dit ondergewaardeerde nummer een klassieker.
Na deze nadere bestudering van de nummers moet ik toch concluderen dat het hoge niveau van "The X Factor" niet word gehaald. Slechts sporadisch komen er magische momenten voor en hoewel ik dit album uit nostalgie nog altijd graag beluister, staan er een aantal onnodig zwakke prestaties op.
Toch hoort dit album thuis in de collectie van iedere metalfan en natuurlijk iederen Iron Maiden fan, want plezier beleef je er zeker wel aan. Al is het alleen maar voor de schitterende hoes die door Melvyn Grant werd verzorgd. Productioneel klinkt het album warm en vet en slecht is het allemaal zeer zeker niet. Geef het album in ieder geval een kans en datzelfde geldt voor de zang van Blaze. Zeker niet het beste Iron Maiden album, wederom ondergewaardeerd, maar toch binnen de algemene metal scene opnieuw een heerlijke cd.
Tracklist
1. Futureal
2. The Angel and the Gambler
3. When Lightning Strikes Twice
4. The Clansman
5. When Two Worlds Collide
6. The Educated Fool
7. Don't Look to the Eyes of a Stranger
8. Como Estais Amigos
