Net als zijn voorgangers is The Nightmare Of Being een conceptalbum, ontstaan in een intense periode van lezen en nadenken. Kun je dat laatste aspect uitleggen?
We hebben sinds de comeback altijd een onderliggend thema voor de platen. Voor ons geeft dat een grotere dimensie aan de albums. Ik hield altijd al van platen die als een geheel uitkwamen. Als een conceptalbum. Zoals ook deze keer zitten er twee of drie ideeën in mijn hoofd, maar op een bepaald moment duikt er eentje telkens sterker op. Thomas Ligotti's boek The Conspiracy Against The Human Race was, denk ik, het startpunt voor een amateurstudie over pessimistische filosofie. Het bracht me in een nieuwsgierige modus om meer te leren, geïntrigeerd te worden en in die zin ook de luisteraar een beetje te boeien.
Pessimisme, de donkere kant van het leven en horror leiden meestal tot de meest interessante teksten. Naast muzikant ben je ook docent. Sta je zelf pessimistisch of optimistisch in het leven?
Haha, ik zou zeggen waarschijnlijk een beetje van beide. Ik ben vermoedelijk wat je een realist zou noemen. Tussen die beide uitersten. Maar ik heb geleerd dat je door de pessimistische filosofie echt wat ideeën kunt opdoen en die in je leven kunt toepassen, die het een beetje gemakkelijker maken om te leven. Dat is mijn interpretatie ervan. Het is niet dat sombere ding en het hoeft niet deprimerend te zijn. Het is net alsof je hierdoor meer hulpmiddelen hebt om met de voor de hand liggende pijn en het lijden om te gaan, die op een gegeven moment deel van je leven zullen uitmaken. Je leert tegenslagen te omarmen in plaats van te proberen deze weg te stoppen met een optimistische manier van leven. Waarschijnlijk wordt je door dat laatste alleen maar teleurgesteld.
Jij schrijft de teksten en Jonas Björler is de belangrijkste songwriter. Wat is de werkwijze in de band en hoe werkt die samensmelting van lyrics en muziek precies?
We hebben hier veel over gepraat. Zeker aan het begin van het proces, toen we het hoofdidee voor de plaat probeerden te verfijnen. Welke emoties willen we kenschetsen voor de luisteraar. De muziek en de teksten moeten hand in hand gaan. We zien dit als een gezamenlijke inspanning, samen met de hoes en de rest van het artwork. Het is erg belangrijk voor ons om de hele tijd dezelfde visie te hebben. Natuurlijk, als Jonas met een idee komt, dan kan ik mijn perspectief een beetje veranderen. Dan ga ik ermee akkoord. Zo hebben we constant deze discussies over muziek en songteksten gevoerd. Het is een beetje geven en nemen.
Zorgt Jonas Björler ook voor de orkestratie?
Ja, Jonas schreef alle muziek voor deze plaat. Jonas Stålhammar heeft alleen een gitaarsolo geschreven. De rest is het werk van Jonas Björler, zelfs de orkestratie met de klassieke instrumenten en zo. De saxofoon is natuurlijk improvisatie. We zijn nog steeds met vijf mensen in de band. Voor nu dan, haha.
Gastmuzikanten werkten mee aan To Drink From The Night Itself (cello, viool en contrabas). Hebben jullie opnieuw met gastmuzikanten gewerkt voor de nieuwe plaat?
Ja, het zijn dezelfde mensen. Iedereen die aan To Drink From The Night Itself heeft meegewerkt, is ook te horen op deze plaat, maar het zijn er nu meer. Het is hetzelfde collectief van muzikanten waarmee we hebben gewerkt. We hebben ze gevraagd om met meer van hun vrienden te komen.
Bijna een compleet orkest.
Bijna, ja, haha.
The Nightmare Of Being is veelzijdiger en laat een andere kant van de band horen. Garden Of Cyrus is bijvoorbeeld een King Crimson-achtig nummer. Curator zijn bij Roadburn 2019 heeft een invloed gehad op deze plaat. Hoe kijk je terug op die uitdaging?
Nou, ik denk dat het curator zijn van het festival slechts een eer was. Het was erg leuk om met Walter Hoeijmakers samen te werken. Het was een groot logistiek proces. Heel hard werken, maar het gaf me zoveel voldoening. Maar ik denk dat het deel waar At The Gates als band op het festival speelde een startpunt voor ons werd. Het gaf ons moed en de bevestiging dat we andere aspecten van ons geluid konden verkennen. Ook op de plaat. En dat zonder afbreuk te doen aan het idee van wat At The Gates is.
Cosmic Pessimism is een totale verrassing. Het is de titel van een kort boek van Eugene Thacker over de filosofische vorm van ontgoocheling. Hoe is de samenwerking met hem begonnen voor het album?
Ik nam contact met hem op, omdat ik vond dat hij naar mijn mening één van de sleutelfiguren is. Van de schrijvers die ik heb gelezen tijdens dit proces, is hij ook de enige die nog in leven is. Ik kan Schopenhauer niet schrijven, haha. Ik schreef hem om een beetje begeleiding te krijgen, voor een bevestiging dat ik op de goede weg was met mijn ideeën voor de goede orde. Toen begonnen we te praten over hoe hij met ons kon samenwerken aan deze plaat. Mijn eerste idee was dat hij liner notes zou schrijven (aanvullende tekst in cd-boekje - red.). Om iets over kosmisch pessimisme op de plaat te schrijven. Maar toen bleek hij zodanig geboeid dat hij mij vroeg waarom ik niet een paar van zijn poëtische geschriften in één van mijn liedjes kon stoppen. Zo waren we heen en weer aan het mailen met deze ideeën. Hij is een professor, dus hij heeft niet zoveel tijd voor een metalband, maar hij heeft echt goed geholpen bij het samenkomen van het volledige concept.
Was dat alleen voor dit nummer, of ook voor andere nummers?
Nee, voor het algemene idee. Vooral in dit nummer, maar hij heeft alle teksten gelezen voor de plaat en alles daaromheen. Zijn goedkeuring krijgen op het geheel betekent veel voor mij.
The Nightmare Of Being is opgenomen in verschillende studio's. Hoe zijn de opnames verlopen?
Ja, we hebben besloten dat we weer met Jens Bogren wilden werken. We wilden ook dat Jens het overzicht over de gehele opname had, al wisten we dat sommige instrumenten die we wilden opnemen daarvoor een andere technicus nodig hadden. Natuurlijk hebben de meer klassieke instrumenten een specifieke studio-omgeving en opnametechnieken nodig. Maar we wilden ook met Andy La Rocque samenwerken voor de gitaaropnames. Vooral omdat hij het beste uit een gitarist kan halen. Er zijn veel details in het gitaarspel op deze plaat en die moeten duidelijk naar voren komen. We vertrouwden erop dat Andy de man was die onze wensen voor het gitaarspel kon laten uitkomen. Jens nam de drums op en hij was de man die het hele project heeft neergezet. De man die alles voor ons in elkaar geknutseld heeft. We hebben veel vertrouwen in Jens. Hij laat de bands als zichzelf klinken.
Is dat proces anders verlopen omdat we nu te maken hebben met een wereldwijde pandemie?
We waren net begonnen met het opnameproces toen de pandemie toesloeg. In die zin was het eigenlijk op een rare manier bijna iets positiefs. We konden het proces meer tijd geven en meer focus leggen op de arrangementen en de orkestratie. Ik denk dat dat misschien een kleine rol heeft gespeeld in de reden waarom het zo gedetailleerd, gelaagd en gestructureerd is. Dat we er meer tijd aan besteden, weet je. Ik zou zeggen dat dit het belangrijkste verschil voor ons is geweest.
Zijn jullie helemaal tevreden met het resultaat?
We zijn tevreden. Ik denk dat een album als een polaroidfoto is, een weergave van waar de band op een bepaald moment staat. We zijn erg blij waar we nu zijn. Met deze plaat hebben we meer bereikt dan we hadden durven hopen en ik denk dat het bijna een nieuw startpunt is voor de volgende plaat. We hadden nu een veilig platform om vanaf te werken. We kunnen onszelf meer ontplooien, maar het moet blijven klinken als At The Gates.
Er is een trend onder veelal jonge bands die old school proberen te klinken door bewust voor een slecht geluid te kiezen. De echte old school bands doen daar eigenlijk niet aan mee. Wat denk je van die ontwikkeling?
Ik denk dat er niets mis is met terugkijken en genieten van wat er eerder is gebeurd. Ik bedoel, metal is een muzikale vorm die over het algemeen erg nostalgisch is. Als ik iets zou willen reproduceren, zou het een beetje nep aanvoelen. Althans in het concept van At The Gates. Ik denk dat er een belangrijke reden is dat die oude platen zo klinken en bovendien van elkaar verschillen. Iedere band klinkt anders in de productie, want er waren geen producers die het goed konden opnemen, begrijp je? Je hebt een duidelijk verschil tussen de verschillende bands met verschillende producers die allemaal probeerden te bedenken wat ze van die muziek moesten maken.
Ik denk dat het de reactie is op alle nieuwe programma's die je kunt gebruiken, zoals Pro Tools en Cubase. Het heeft het gemakkelijker gemaakt voor bands om hetzelfde te klinken als hun favoriete band. Het geluid is wat gestroomlijnder geworden. Die jonge bands met een old school sound zijn daar een tegenreactie op. Omdat je toch speciaal wilt klinken. Ik kan het begrijpen, maar het is niet voor mij.
Natuurlijk spreek ik mezelf nu een beetje tegen, omdat ik ook speel in The Lurking Fear en die muziek is een beetje ouderwetser. We naderen allemaal de vijftig en ik kan niet precies aangeven welk deel van de oude school we willen vangen in dat geluid. Voor At The Gates gaat het er altijd om het volledige pakket te krijgen van wat de band vandaag is. Niet wat het dertig jaar geleden was. Dat is al gedaan.
Artwork is een belangrijk thema voor At The Gates. Dit keer hebben jullie een andere artiest gekozen dan Costin Chioreanu. Wat trekt je aan in het werk van Eva Nahon?
De eerste keer dat ik haar werk zag, was eigenlijk bij Roadburn. Ze creëerde de achtergronden voor mijn curatie die tussen de bands te zien waren. Ze waren majestueus en hadden een eigen leven. Je stapte in een andere wereld als je naar ze keek. Ik was helemaal gebiologeerd en wist meteen dat ik wilde dat zij het artwork voor de volgende plaat zou maken. Vooral omdat ik wist dat we voor deze grotere, vollere en rijkere plaat gingen. Ik wilde artwork waar je lang naar zou kunnen kijken. Dat je in gedachten in een andere wereld kunt komen als je ernaar kijkt. Bij Eva was het dezelfde manier van werken als bij Eugene Thacker. Alle teksten werden toegestuurd en we voerden discussies over alle emoties die we willen overbrengen. Ik ben er super blij mee. Elk nummer op de plaat heeft een eigen artwork. Allemaal met dezelfde afmeting. Je krijgt veel om naar te kijken als je het fysieke album hebt.
Vorig jaar was het 25 jaar geleden dat Slaughter Of The Soul uitkwam. Het jaar 2020 zou gewijd zijn aan het live spelen van het hele album. Hebben jullie nog steeds plannen om deze shows te spelen?
De meeste shows die waren geboekt werden uitgesteld en niet geannuleerd. We hebben dus een verplichting om die shows alsnog te verzorgen. Dat zal waarschijnlijk gebeuren in de zomer van 2022, wanneer Slaughter Of The Soul 27 jaar oud wordt. Het is een beetje raar, maar ik hoop dat mensen dan nog steeds zullen waarderen wat we doen. Ik weet dat veel bands dit doen, een volledig album spelen, maar wij hebben het nog nooit eerder gedaan. Toch zijn we erin geslaagd om het album voorafgaand aan de pandemie een keer te spelen. Dat was op de 70000 Ton Of Metal-cruise. We hebben het dus één keer gedaan en toen stopte de pandemie de rest. Ik denk dat we geluk hebben dat het een korte plaat is, zodat we die plaat kunnen spelen en daarna wat nummers van de nieuwe plaat, haha.
Na Slaughter Of The Soul stopten jullie als band. Wat is het verschil tussen nu en toen?
Ik zou ervaring zeggen. Meer dan wat dan ook. Alles wat we nu doen voelt veel gemakkelijker en ik denk dat je dat in de muziek kunt horen. Alle details, alle verschillende lagen en alles wat er verder gaande is. Dat hadden we nooit kunnen doen toen we twintig waren. Het is een ander deel van de bandgeschiedenis. Het is tegenwoordig ook veel makkelijker om als band met elkaar samen te werken. Het is simpelweg een genot om te beginnen met schrijven voor de nieuwe plaat. Geen botsingen van jeugdige ego’s om een eigen wil te forceren. Nee, het gaat nu veel gemakkelijker zou ik zeggen. Ik zie dit album een beetje als een wedergeboorte van de band, zoals ik al zei.
Geen druk.
Precies. We hebben altijd alles alleen voor onszelf gedaan, maar na de eerste comeback-plaat en de eerste plaat zonder Anders Björler, is het nu gewoon bonustijd, zodat we nu gewoon kunnen genieten en zoveel mogelijk muzikale nieuwsgierigheid kunnen ontplooien.
Wat is je favoriete nummer op het nieuwe album?
Nou, dat is moeilijk. Het verschilt van dag tot dag. Ieder nummer heeft iets waar ik heel trots op ben en bevat iets wat nieuw is voor At The Gates. Allemaal. Zelfs die bij de eerste luisterbeurt meer typisch At The Gates zijn. Ik denk dat ze allemaal op een verschillende manier een uitdaging bevatten voor mij en voor de luisteraar. Ik denk dat ik zou kiezen voor The Fall Into Time, de epische track op het album. Die omhelst alles wat nieuw is op deze plaat in één nummer.
Hebben jullie plannen voor een livestream rond de releasedatum?
We hebben daar nog niet over nagedacht. We zijn echt een liveband. Onze liveshows zijn gebouwd op de interactie met publiek. Interactie met de camera is niet hetzelfde. Het werkt waarschijnlijk, maar het is niet hetzelfde. We zullen zien hoeveel langer we moeten wachten. Als het wachten te lang wordt, gaan we misschien iets in die zin doen. Wellicht proberen we iets interactief te doen als dat mogelijk is. Iets als een Q&A met de fans, of een mogelijkheid dat zij iets kunnen zeggen. Meer interactie in die zin.
Wil je nog iets zeggen tegen de lezers van Metalfan.nl?
Ik wil graag de reden voor de release midden in de pandemie uitleggen. Platenlabels willen soms wachten, zodat bands het album met een tournee kunnen ondersteunen. Dat is voor ons alleen een commercieel idee. We wilden niet wachten. Mensen hebben het nog steeds moeilijk. Ze zijn mogelijk nog steeds geïsoleerd door beperkingen, kunnen hun dierbaren niet zien, enzovoort. Het was belangrijk voor ons om mensen iets nieuws te geven, waar ze naar kunnen luisteren tijdens deze pandemie en in moeilijke tijden. Als we dan eindelijk iedereen weer te zien krijgen, dus weer live voor publiek spelen, dan zou de plaat vanwege al deze details waarschijnlijk zijn ingedaald en kunnen ze die meer waarderen, haha. Maar we kunnen niet wachten om de nieuwe nummers live in Europa te spelen.
