Na vier edities in Park Brakkenstein viert FortaRock het jubileumfestival op een grotere locatie. Het Goffertpark in Nijmegen is wel vaker toneel van grote shows, maar de laatste keer dat hier een metalfestival gehouden werd dateert al enkele jaren voordat FortaRock begon. Onder de noemer FortaRock XL staan er vandaag namen als Rammstein en Volbeat waarvoor de oude locatie toch echt te klein zou zijn. Op het hoofdpodium staan ook nog ondermeer Motörhead en Airbourne, terwijl op de twee kleinere podia bands als Opeth, Hatebreed, Kreator, Amon Amarth en Mastodon de dienst uitmaken. Waar de vorige editie van FortaRock nog 8000 metalfans trok, lopen er nu ruim 46.000 mensen op het terrein.

Ten opzichte van vorig jaar zijn er dit jaar ook meer bands. Hierdoor is er een extra podium bijgekomen. Het hoofdpodium is een slag groter dan vorig jaar, terwijl het podium in de tent (de Monster Energy Stage) ongeveer even groot is gebleven. Nieuw is het derde, kleinste podium, de Jägermeisterstage, waar het veld al vrij snel te klein blijkt te zijn. Om te zorgen dat de fans vooraan bij het hoofdpodium niet platgedrukt worden is er, zoals wel vaker bij grote shows, een apart vak gemaakt. Als dat eenmaal vol is kom je er niet meer in, maar dit blijkt pas echt bij Volbeat en Rammstein het geval te zijn. Om te zorgen dat je ook achteraan bij de mainstage nog wat kan zien hangen er naast het podium grote videoschermen, evenals aan de achterkant van de geluidstoren.

Met tienduizenden bezoekers zit er helaas ook meer tuig tussen het publiek. Het is te merken dat Rammstein ook veel volk trekt dat niet vaak naar (metal)concerten gaat. Waar het er op kleinere festivals veel gemoedelijker aan toegaat doordat het alleen gelijkgestemden zijn, breken er op FortaRock diverse vechtpartijtjes uit bij mensen die wat minder begripvol zijn voor moshpits, rondzwiepende haren en crowdsurfers. Ander tuig tussen het publiek is er in de vorm van zakkenrollers, die helaas veel makkelijke prooien te grazen nemen. Er wordt wel voor gewaarschuwd, maar toch zijn diverse mensen de dupe van dit gajes. Helaas een vlek op een anders best mooi festival. Maar waar het allemaal om draait zijn natuurlijk de optredens.

Audrey Horne heeft (samen met Amen Ra) de nobele taak op zich gekregen om FortaRock XL af te trappen. Veel nieuwsgierige vroegelingen hebben zich al rond het Jägermeisterpodium verzameld om deze Noren te aanschouwen. Met (ex-)bandleden van Enslaved, Gorgoroth en Sahg in de gelederen zou je een lekker potje smerige metal verwachten, maar de kenners weten dat dit quintet ronkende hardrock speelt. Onder de dreiging van een armetierig, waterig zonnetje spat het spelplezier van het podium af en het is duidelijk waar zanger Torkjell Rød zijn ogen op gericht heeft: There Goes A Lady. De energieke show zorgt ervoor dat de eerste headbangers hun hoofden de rondte in zwiepen. Het belooft een mooie dag te worden. (Wouter)

Waar Audrey Horne de Jägermeister Stage ontmaagt, doet Amenra dat op het Monster Engergy Stage. Deze Belgen brengen zonder enige twijfel de meest oninteressante show van de dag en daarmee ook juist wel weer bijzonder om naar te kijken. Zonder een woord of zelfs maar een blik uit te wisselen met de nieuwsgierig toegestroomde meute brult zanger Colin Van Eeckhout de naargeestige doom/sludge aaneen. Ja, inderdaad, met zijn rug dus naar ons toe gekeerd. Een typische 'like it or hate it'-ervaring waar een groot deel van het meestal toch openminded metalpubliek overduidelijk niets mee kan. Dat mag de pret echter niet deren voor hen bij wie het kwartje wel valt. Bij hen zijn de langgerekte composities als Dearborn And Buried (Mass V) en Silver Needle, Golden Nail (Mass IIII) haast een spirituele ervaring. (Wouter)

Een dag eerder zei zangeres Charlotte Wessels op de Buma Rocks conferentie nog dat haar band wel eens aluminiumfolie genoemd werd in plaats van metal. Volgens de puristen staat er vandaag genoeg op het programma dat dan eveneens de naam "metal" niet zou mogen dragen, maar wat mij betreft is Delain niet misplaatst op FortaRock. De band stond per slot van rekening ook op de eerste editie en rockte toen ook al hevig. Vandaag is het niet minder. De band heeft er zin in en trapte af met nieuw materiaal wat menig head doet bangen, om dat vervolgens af te wisselen met oude krakers. Helaas waait het geluid wat weg in de wind, waar meer bands vandaag last van krijgen. Ondanks dat toch een aangenaam optreden van Delain. (Tonnie)

Dat het met de diversiteit wel goed zit op FortaRock XL werd eens te meer duidelijk door de aanwezigheid van het Britse Hacktivist. De jonge honden uit Milton Keynes hebben zich laten inspireren door de djent-scene, maar combineren dat met hiphop. Naast de karakteristieke zevensnarige gitaarsound wordt het publiek getrakteerd op de activistische teksten van de twee zangers. Hoe aanstekelijk dit misschien ook is, is het na twee, drie nummers wel erg eentonig en voorspelbaar. Het klinkt meer als een moderne vorm van Limp Bizkit, al heeft Hacktivist in dat op zicht één groot voordeel: Het is Limp Bizkit niet. (Wouter)

Enslaved weet in de drie kwartier die hen is toebedeeld maar vijf nummers te proppen. Thoughts Like Hammers en Roots Of The Mountain van het nieuwe album Riitiiir, het titelnummer van Axioma Ethica Odini uit 2010, Convoys To Nothingness van Monumension, Isa als vaste afsluiter en dan is de koek alweer op. Geen black metal-oudjes of Led Zeppelin-cover dit keer. Met de progressieve wateren die Noren tegenwoordig bevaren kan het ook niet anders. Boeien doet Enslaved in die korte tijd in ieder geval wel. Dankzij het vele toeren (dit is het derde Enslaved-optreden dat uw recensent ziet in een jaar tijd) is het collectief prima in vorm. Met name de zuivere zang klinkt vandaag bijzonder goed. Het geluid is helder, elk instrument duidelijk te onderscheiden en het publiek gaat er op dit vroege uur al helemaal in op. Enslaved is tussen alle grote namen die vandaag op de affiche prijken wellicht een vreemde eend in de bijt, maar staat zijn mannetje. (Wessel)

Omdat Five Finger Death Punch wegens 'logistieke problemen' heeft gecanceld, zorgt Textures ervoor dat Delain niet de enige Nederlandse act op FortaRock XL is. De band trad aan de vooravond ook al op bij de showcase van Buma (Buma Rocks) in Doornroosje, maar met een, pak 'm beet, duizendvoud aan toeschouwers is dit een optreden van een heel ander kaliber. De heren voelen zich echter goed thuis op de Mainstage en hoewel het festival eigenlijk nog maar net op gang begint te komen, gaat het er in het voorvak ruig aan toe. De single van Silhouettes (2008), Awake, wordt door de fans en kenners luidkeels meegezongen, en ook een echt rosnummer zoals Regenesis gaat er in als zoete koek. Aan het verzoek van zanger Daniël de Jongh, een wall of death wordt gretig gehoor gegeven en de armen en haren vliegen door de lucht. Na een kleine vijftig minuten komt het verrassingsoptreden met Laments Of An Icarus (tevens Silhouettes) bruut tot een einde. (Wouter)

Heaven Shall Burn kwam, zag en overwon. Al direct vanaf het begin weet frontman Marcus Bischoff het publiek goed te bespelen en worden luidkeels de openingszinnen van Endzeit meegebruld. De melodeath hakt er vandaag blijkbaar goed in, want al snel ontstaan de eerste pits in de tent. Deze tent blijkt echter ook voor Heaven Shall Burn al aan de kleine kant, wat later bij Amon Amarth nog veel erger blijkt te kunnen. Het publiek past er bij lange na niet in. Maar ook buiten de tent kun je genieten van enkele nieuwe songs als Godiva en Land Of The upright Ones van de nieuwe plaat Veto, die er net zo lekker ingaan als bijvoorbeeld Voice Of The Voiceless. Voor ondergetekende is Heaven Shall Burn toch wel de herontdekking van het festival. (Tonnie)

De liefhebbers van het brutere werk kunnen vandaag hun ei kwijt bij Entombed. Voor de verandering is grunter L.G. Petrov eens niet straalbezopen (wellicht dat het vroege tijdstip daar invloed op heeft) en aldus ben ik getuige van het strakste en meest enthousiaste Entombed-optreden dat ik tot op heden zag. De Zweden lijken er oprecht zin in te hebben en sinds er weer met twee gitaristen wordt gespeeld klinkt hun death metal heerlijk lomp en stug, al wordt de betonmolensound van de cd’s niet geëvenaard. De oldschool-liefhebbers worden verwend met drie nummers van het roemruchte eerste album Left Hand Path, maar recentere groovemonsters als I For An Eye en When In Sodom doen daar zeker niet voor onder. Met het geweldige titelnummer van die bewuste klassieker besluit Entombed een geslaagde doortocht. Tot op Graspop! (Wessel)

"Get ready to rooooock" schreeuwt Airbourne frontman Joel O'Keefe als hij het podium opstormt. Dat zijn we. De aanstekelijke AC/DC-verering van deze Australiërs staat altijd garant voor een feestje. Het voorste vak komt dan ook al snel in beweging, want stilstaan is bijna onmogelijk bij Airbourne. Stilstaan doet ook de frontman niet. Zodra hij even geen tekst heeft rent hij naar alle hoeken van de bühne om daar nog heel even te poseren met z'n gitaar, om vervolgens als een malloot weer terug te rennen zodat hij precies op tijd weer bij zijn microfoon is. Ook klimt hij nog in de hoogste mast van het podium om te zien waar nou eigenlijk de Australian Pie kraam staat. Ja, er is altijd wel wat te doen als Airbourne op het podium staat. Muzikaal mag het dan gewoon lekker rocken en niet al te ingewikkeld zijn, de mannen weten wel te entertainen. (Tonnie)

Mastodon, een band die ik eigenlijk nog nooit op een slecht optreden heb kunnen betrappen. Zelfs ietwat minder geïnspireerde shows van deze Amerikanen staan garant voor een geslaagd potje psychedelische sludgemetal waarin een heel scala aan muziekgenres gecombineerd wordt. Misschien is het omdat het zo vroeg op de dag is voor de heren, maar het lijkt alsof met name Brent Hinds (gitaar, zang) en Troys Sanders (bas, zang) nog even in moeten komen, maar als na Dry Bone Valley (The Hunter) het geweldige Megalodon (Leviathan) losbarst is het hek van de dam. Af en toe wordt het gas wat terug genomen, maar bij knallers als Spectrelight (The Hunter) en golden oldie March Of The Fire Ants (Remission) gaat het flink los. Waarom de band, nota bene op een festival, afsluit met het trage, nagenoeg instrumentale The Sparrow (The Hunter) zal wel voor altijd een raadsel blijven. (Wouter)

Het olijke Finse trollengezelschap genaamd Finntroll blijkt ook met de release van de nieuwe plaat Blodsvept nog altijd populair. Vanuit het publiek klinken bij opkomst wel wat opmerkingen over de oren van de trollen. De Finnen leuken hun show daarmee tenminste nog wat op, wat vele andere bands behalve Rammstein laken te doen. De jolijt over de latex hulpmiddelen slaat al snel om in een redelijke moshpit als het publiek op het veel te kleine veld los gaat op het het titelnummer van de nieuwste cd. Onuitspreekbare nummers als Häxbrygd, Ett Folk Förbannat en natuurlijk de "hit" Trollhammaren volgen daarna in hoog tempo. Op cd vind ik deze knapen al jaren niet echt interessant, maar live is het stiekem toch nog wel feest. De vijftig minuten zijn dan ook zo voorbij. (Tonnie)

"Everything louder than everything else" mag er dan achterop de t-shirts bij de merchandise staan, feit is dat bij Motörhead vandaag de oordoppen niet nodig zijn. Verder is Motörhead vooral Motörhead, je weet wat je krijgt: "we are Motörhead and we play rock & roll." De band ratelt er het ene na het andere nummer doorheen, met ondermeer Damage Case, The Chase Is Better Than The Catch en natuurlijk Ace Of Spades en Overkill. Toch zijn het niet alleen gouwe ouwen die voorbij komen. Zo wordt gelijk al geopend met een nummer van The Wörld Is Yours, namelijk opener I Know How To Die. Is die titel een voorbode? Want Lemmy lijkt statischer dan anders en klinkt ook nog slechter dan normaal. Voelt hij zich niet lekker of is hij gewoon niet goed gehumeurd vanwege wat technische problemen? Dit optreden van Motörhead gaat in ieder geval niet de boeken in als legendarisch. (Tonnie)

Als je dan zo de line-up bekijkt staan er toch een hoop oudgedienden op het podium. Toch staat er bij de oude rotten van Amon Amarth een relatief jong publiek de duivelshoorns in de lucht te steken. Staat de rest soms Lemmy nog te vereren? Hoe het ook zij, na twintig jaar weet zanger Johan Hegg precies hoe hij het publiek, jong en oud, moet bespelen. Gekke bekken en gebaren karakteriseren de strakke maar toch ook wel wat voorspelbare show; Niet zo gek want de hoogtijdagen van de Gothenburgsound liggen intussen toch wel een beetje achter ons. Dat kan zowel de band als het publiek overduidelijk geen reet schelen en met een album dat later deze maand uitkomt, is Amon Amarth nog steeds actueel en happening. Het is dan misschien een voorspelbaar kunstje, maar wel een aanstekelijk en enorm strak uitgevoerd kunstje. Een kunstje dat goed aanslaat bij het publiek en met echte meeschreeuwers als Destroyer Of The Universe op de setlist krijgt de band de tent moeiteloos op de knieën. (Wouter)

Kreator betreedt de Jägerstage rond etenstijd en moet mijn aandacht delen met een broodje kroket. Niet dat ik de Duitse thrashmachine geen warm hart toedraag, maar de gemiddelde concert- en festivalbezoeker zal Kreator nu al vaker gezien hebben dan op een hand te tellen is en hun concerten zijn aan weinig verandering onderhevig. Van de vraag of we ‘ready to kill!?!?!’ zijn tot het zwaaien met de ‘flag of hate’, we kunnen het bijna dromen. De enige verandering is de grote rol die de nieuwe nummers van Phantom Antichrist innemen in de setlist. Neemt niet weg dat een Kreator-concert naast voorspelbaar ook altijd gaaf is. Nummers als Phobia, Enemy of God en Violent Revolution krijgen elk publiek aan het headbangen. Dat publiek is trouwens in zulke grote getale aanwezig dat Kreator ook prima op het hoofdpodium had kunnen staan. Volgende keer maak ik het weer mee vanaf de eerste rij! (Wessel)

Een kleine twee kilometer verderop zag ik zes jaar geleden Volbeat voor het eerst. In Doornroosje speelde de band toentertijd voor een paar honderd man. Hoe groot is het contrast nu wanneer de Denen voor veertigduizend man het podium betreden. De populariteit van Volbeat lijkt voorlopig geen grenzen te kennen. Frontman Michael Poulsen is zoals altijd weer in een opperbest humeur en zowaar liet de zon zich ook weer eventjes zien. Er wordt een stabiele setlist afgewerkt, waar vooral nieuw materiaal de revue passeert en wat helaas toch minder grijpt dan de oudere nummers. Maar kwaliteit blijft kwaliteit en een feestje kan uiteraard niet uitblijven wanneer publieksfavoriet Sad Man's Tongue voorbij komt. Dat het geluid af en toe werd weggeblazen door de straffe wind kon bij velen in ieder geval de pret niet drukken. Volbeat staat immers garant voor veel vrolijkheid en ook nu ontbrak dat er niet aan. Maar eerlijk is eerlijk, de band was wel eens in betere doen. Al is de toevoeging van gitarist Rob Caggiano een aanwinst voor de band, waarvan ook oud materiaal een subtiel, maar duidelijk nieuw elan krijgt. (Matthijs)

Voor velen zal het optreden van het Zweedse Opeth in het teken hebben gestaan van de argwaan die de band achterliet met de release van Heritage. Hebben ze hun deathmetalroots definitief verloochend of is er toch nog hoop? Het antwoord laat met opener The Devil's Orchard nog ietwat op zich wachten, maar als vervolgens de openingsakkoorden van Ghost Of Perdition worden aangeslagen, is het antwoord daar: Opeth is en blijft geniaal! Als vanouds worden tracks als Heir Apparent en Hope Leaves door frontman Mikael 'droogkloot' Åkerfeldt aaneengepraat en we krijgen nog even een breinbreker voorgeschoteld: 'Where are the Dutch bands?' Voor wie een en ander nog niet overtuigend genoeg was wordt na een klein uur de standaardafsluiter op weergaloze, en overtuigende wijze afgeleverd: Deliverance. Opeth leeft nog! (Wouter)

Hatebreed opent met Tear It Down en dat is precies wat ze vanavond doen. Elk optreden weer weten Jamey Jasta en zijn mannen met ongekende energie hun publiek tot het uiterste te drijven. De ruimte voor de Jäger-stage verandert binnen een oogwenk in een kolkende mensenmassa die tot het einde van het optreden niet tot bedaren te brengen is. Wat een compleet losgeslagen chaos, geweldig! Muzikaal valt het op dat Hatebreed eigenlijk veel meer 'metal' dan 'core' is: de groovende riffs doen meer dan eens denken aan Sepultura en Pantera. Door het extreem lekker afgestelde geluid komt het moshvoer nog beter uit de verf dan gewoonlijk. Live For This, Doomsayer, Everyone Bleeds Now, Destroy Everything: alle anthems komen voorbij en worden uit volle borst meegebruld. Ook de van het brandnieuwe The Divinity Of Purpose afkomstige nieuwe nummers Honor Never Dies en Put It To The Torch worden met open armen ontvangen. Met blauwe plekken en een zere rug maar vooral een brede glimlach keer ik het strijdtoneel de rug toe, Hatebreed achterlatend als onverwacht hoogtepunt van Fortarock 2013. (Wessel)

Bijna lijkt het alsof het voorbestemd was dat het tijdens deze editie van FortaRock behoorlijk koud zou zijn. Want nog groter was de behoefte aan vuur. Heel veel vuur. En er is maar één band die dit kan brengen: Rammstein. Een grotere publiekstrekker kan je je als organisator niet wensen. Zelfs al hebben sommige mensen weinig met de muziek van de band, de show alleen al is voor velen een reden om te gaan. Toegegeven, het is misschien ook het manco van de band dat de show misschien prioriteit heeft boven de muziek, maar Rammstein stelt zelden teleur.

En teleurgesteld wordt werkelijk niemand in Nijmegen. Na de grootse opener Ich Tu Dir Weh laat Rammstein zich van zijn welbekende maar uiterst spectaculaire kant zien. Kosten noch moeite worden gespaard om van elk nummer een waar spektakel te maken. De setlist kent uiteraard geen verrassingen; klassiekers als Du Hast, Asche Zu Asche, Du Riechst So Gut, Sonne en Feuer Frei komen uiteraard voorbij, aangevuld met een zorgvuldige selectie uit alle zes de studioalbums. Ook mag natuurlijk de slagersact bij Mein Teil en de beruchte dildo-act bij Bück Dich niet ontbreken. Één van de meest sinistere Rammstein-songs, Wiener Blut, is live nog ijzingwekkender dan de studioversie al was. Till Lindemann is behoorlijk goed bij stem, wat goed naar boven komt tijdens ballads Ohne Dich en de zeer integere pianoversie van Mein Herz Brennt.

Rammstein is een nietsontziende machine die het Gofferpark letterlijk en figuurlijk in lichterlaaie zet. Een zeer sterk optreden wordt afgesloten met Pussy, waar Lindemann het publiek met zijn 'Fleischgewehr' onderspuit met schuim. Hiermee eindigt een geslaagd FortaRock, met een fantastische sfeer, geweldige line-up en meer dan waardige headliner. En dat het koud was? Daar had niemand het meer over toen iedereen verschroeid en wel huiswaarts keerde. (Matthijs)

Wegens fotorestricties hebben we helaas geen beeldmateriaal van Rammstein

Pagina 1: het verslag
Pagina 2: meer foto's